Aralin 2.4
Bansang Tsina
Ang Tsina,
opisyal na Republikang Bayan
ng Tsina ay
ang pinakamalaking bansa (ayon sa lawak at populasyon) na matatagpuan sa Asya.
Ang Republikang Bayan ng Tsina
ang ika-3 o
ika-4 na pinakamalawak na bansa sa mundo dahil sa sukat nito na umaabot ng
9.6 milyong kilometro parisukat (km2)
Ang kahalagan ng Tsina sa mundo ngayon ay mapapansin dahil sa
kaniang bahaging ginagampanan bilang ikatlong pinakamalaking ekonomiya
nominally (o ikalawang pinakamalaki kung babasihan ang purchasing power parity o PPP) at isang permanenteng
kasapi ng UN, United
Nations Security Council atsaka din miyembro sila ng
iba-ibang kapisanan katulad ng WTO, APEC, East Asia
Summit, at Shanghai
Cooperation Organization.
AKDA:
Niyebeng-itim
ni
Liu Heng
Isinalin
sa Filipino ni Galileo S. Zafra
Paparating
na ang bisperas ng Bagong Taon. Nagpakuha ng litrato si Li Huiquan sa Red
Palace Photo Studio, isang bagay na ayaw na ayaw niyang gawin, dahil
pakiramdam niya, lalo pa siyang pinapapangit ng kamera. Sinabihan na siya ni
Tiya Luo na sapat na ang apat na piraso, ngunit nag-order siya ng
labinlima. Nagulat ang klerk.
“Kinse?”
“Kinse
nga.”
“Hindi kami siguradong maganda
pa rin ang litrato kapag ganoon karami.”
“Gusto
ko sabi ng kinse!”
May pagkainis na sa kanyang boses at
iyon lamang ang magagawa niya para mapigilan ang sarili na suntukin ang pangang
iyon. Nag-order siya ng kinse para hindi na siya bumalik pa sa susunod at
ikinabuwisit niya ang ituring na kahangalan ang ganito.
Nang bumalik siya para kunin ang
litrato, mas kabado siya kaysa nang kunin niya ang mga abo ng kanyang ina sa crematorium.
Tumalikod siya at lumakad papalayo dala ang balutang papel nang hindi pa
muna sinusuri ang litrato, at nang nag-iisa na lamang, dinukot niya ang laman .
Labinlimang magkakatulad na litrato ang hawak niya, bawat isa ay nakatitig sa
kanya nang may pare-parehong hitsura. Sa kabuuan, mas maayos ang kinalabasan
kaysa kanyang inaasahan. Parang mas manipis ang kaniyang
labi dahil nakatikom, nakatitig ang mga mata niya. Hindi mo masasabing pangit.
Sa katunayan, mas guwapo siya kaysa sa maraming tao. Wala siyang reklamo.
Dinala siya ni Tiya Luo sa komite sa
kalye kung saan pinagpasa-pasahan sila. Nakipag-usap sila sa iba’t ibang tao
hanggang sa isang may katandaang opisyal ang nagbigay rin sa kanya ng lisensya
para sa kariton. Hindi naaprobahan ang kanyang aplikasyon para sa lisensya sa
pagtitinda ng prutas dahil puno na ang kota. Ang mga kontak ni Tiya Luo ay
hindi makatulong o ayaw nang tumulong. Mayroon na
lamang lisensya para sa tindahan ng damit, sombrero at sapatos. Wala nang
pakialam si Huiquan kung anuman ang maaaring itinda. Ang mahalaga, mayroon
siyang magawa. Nabalitaan niyang mas madali ang pagtitinda ng prutas, mas
mabilis ang kita; mas mabagal naman sa damit, at mas mababa pa ang tubo.
Nabalitaan din niyang kailangan niya ng maayos na tindahan o koneksiyong black-market
para talaga mapatakbo ito. Ngunit handa siyang sumubok. Kailangang
palakasin niya ang kanyang utak, at di matatakot magtrabaho, maaayos ang lahat.
Kahit maliit ang kikitain niya, hindi naman liliit pa iyon sa natatanggap niya
bilang ulila, hindi ba? Bahala na.
Paglabas nila mula sa compound ng
gobyerno, nakabangga nila ang isang matabang mama na tinawag ni Tiya Luo na
Hepeng Li. Sabi ni Tiya Luo kay Huiquan na tawagin itong Tiyo Li. Walang ideya
si Huiquan kung hepe ito ng ano at kaninong tiyo ito, ngunit naaalala niya rito
ang matatabang sumo wrestler ng Hapon.
“Hindi ka ba magpapasalamat kay Tiyo Li
sa lahat ng tulong niya?”
Magalang na yumuko si Huiquan, isang ugaling
natutunan niya sa kampo.Kailangang yumuko ang mga bilanggo sa lahat ng guwardya,
inspektor, at tagamasid na nakikipag-usap sa kanila o nakatingin man lang sa
kanila- iyon ang pagsasanay. Ginagawa na niya iyon dahil nakasanayan na.
Ngunit
halos di siya napansin ng mama -- tila ito isang lalaking tumitingin ng kung
anong paninda. Pakiramdam ni Huiquan ay isa siyang basurahan o isang pirasong
basahan na nais magtago sa isang butas.
“Ito
ba siya?” tanong ng matabang mama kay Tiya Luo.
“Mabait
siyang bata, tulad ng sabi ko. Tingnan mo’t namumula na siya.” Napatawa ang
mama habang itinuon ang tingin kay Huiquan.
“Alam
mo ba kung paano ka nakakuha ng lisensya gayong maraming retirado at walang
trabaho ang di-makakuha?”
“Dahil … dahil kailangan ko ng trabaho?”
“Iyon lang ba?” mapanlibak ang ngisi ng
mataba.
“Dahil isa akong ulila?”
“Kinakalinga ka ng pamahalaan; tiyak
kong alam mo iyan. Huwag kang manggugulo at huwag
kang sakim… nagkamali ka na. Kalimutan mo na iyon, dahil kapag umulit ka, wala
nang tutulong sa iyo.”
“Gagawin ko anuman ang ipag-utos ng
pamahalaan.”
Isa na naman sa maraming islogan sa
kampo. Nakabilanggo pa rin ang kaniyang isip at damdamin kahit pinalaya na siya
sa kampo. Kahit si Tiya Luo ay tumangu-tango. Saanman siya magpunta, laging may
nagsasabi sa kaniya kung ano ang dapat at di-dapat gawin; sa pagtingin sa kanya
nang mababa, umaangat ang kanilang sarili. Namalagi siya sa bilangguan. Sila ay
hindi at nararamdaman niya na ang mga babala, panlalait, at paalala ay para
lang sa kaniya; gamitin ang ihian, walang dudura, bawal pumasok, limang yuan na
multa - lahat ay patungkol sa kaniya at tanging sa kanya lamang. Habampanahon
na may magpapahirap sa kaniyang buhay, magtuturo sa kaibahan niya at ng ibang
tao, hihila sa kanya paibaba. Gusto niyang lumaban, pero wala siyang lakas. Kaya
magpapanggap siyang tanga, umiiwas sa mga nagmamasid at nagmamatyag, Maraming
taon na naman niyang ginagawa ito.
Masayang naglakad si Tiya Luo, di-pansin
ang tamlay sa mukha ni Huiquan habang nakasunod ito na parang bilanggo.
“Halos Bagong Taon na. Pwede kang manatili ngayong
bagong taon sa amin.”
“Salamat,
pero maayos na po ako…”
“Sa palagay ko’y matutuwa na ang ina mo.
Kung buhay siya, ipapangalandakan niya -- negosyante na ang anak ko; maganda
ang kinabukasan niya; hindi na siya katulad nang dati. Gusto kong pasalamatan
mo ang nanay mo.”
“Sige po.”
“Bahala ka kung gusto mong mag-isa
ngayong Bagong Taon pero hindi ibig sabihin na pwede kang uminom.”
“Huwag kayong mag-alala.”
“Hindi na maaga para mamili para sa Bagong
Taon. Isda, manok – kung ano-ano pa. Kung hindi ka marunong magluto, pumunta ka rito at
tuturuan kita. Dapat lang na maayos ang Bagong Taon mo. Pagkatapos, dapat
magtrabaho na. Ayusin mo at hahanapan kita ng nobya. Ano sa palagay mo, bata?”
“Kayo
ang masusunod.” Ngumiti siya ngunit matamlay. Ang isang yari sa kahoy at canvass
na ambi ay aabot ng sandaan o mahigit pa; kung may tatlong gulong, dagdag
na tatlong daan pa mahigit. Wala nang matitira para sa paninda. Hindi pa nga
nagsisimula’y kailangan na niyang humugot sa naipon ng kaniyang ina. Kinabahan
siya dahil wala na itong atrasan.
Isa
o dalawang araw bago ang Bagong Taon, nakakita siya ng kakarag-karag at lumang
tatluhang gulong na sasaksyan sa East Tsina Gate Consignment Store na
230 yuan ang halaga. Ayos ang presyo pero napakasama ng
kondisyon at di-masasakyan. Mukhang maayos ang balangkas- kahit paano’y
napanatili ang hugis; walang gulong, pero mapakikinabangan pa rin ang gilid at
rayos ng gulong; walang kuliling , walang kadena, at walang tapakan, ngunit may
preno at pedal. Hindi siya makapagpasya at pinag-isipan niya sa lahat ng
anggulo. Nalibot na niya ang buong bayan. Ang mga bagong sasakyan ay
nagsisimula sa apat na raan, wala namang ipinagbibiling umaandar pang segunda
mano. Sa isang groseri, nakakita siya ng isang sasakyang yari sa kawayan na
mukha namang matibay, ngunit parang may mali rito. Kung magtitinda siya ng
damit, kakailanganin niya ang tatluhang gulong – para naman presentable.
“Gusto mo nito? Para saan?”
Lumapit ang klerk sa kaniya.
“Kariton para sa mga damit.”
“Tamang-tama. Hindi ka magsisisi. Kung poste ng telepono, o kongkreto. O iba pang katulad, hindi ko ‘to irerekomenda. Pero para
lamang pala sa ilang tumpok ng damit. Di ka gagastos ng higit sa sandaan sa
pag-aayos nito, at pwedeng tumagal pa ng lima, anim na taon.”
“Bakit di-gumagalaw?”
“Matigas ang preno. Aayusin ko.”
Ibinigay ni Huiquan ang pera, at
kinaladkad ang walang gulong na sasakyan mula East Tsina Gate patungong Dongsi,
at mula roon, papuntang Chaoyong Gate. Dahil sa kanyang natatanging
sasakyan, naging sentro siya ng atensyon, bagaman hindi naman nakapipinsala ang
mga tingin sa kanya. Matapos bumili ng ilang parte sa pagawaan ng bisikleta sa
labasan ng Chaoyong Gate Boulevard, tinulak niya ang kanyang sasakyan
patungong East Lane ng Kalyeng Spirit Run papasok sa gate ng
bilang 18. Ang berdeng bayong na nakasabit sa kalawanging hawakan ng sasakyan
ay napuno ng tinimplang baka, dalawang pinakuluang manok, may yelong isda, apat
na paa ng manok at isang bote ng alak – hapunan para sa Bagong Taon. Binili
niya at madaling nakuha dahil ayaw na ayaw niyang nakapila at wala naman siya
talagang hinahanap para sa kanyang hapunan. Mas iniintindi niya ang kaniyang
sasakyan, ang kanyang bagong kaibigan, ang kaniyang tahimik na kasama.
Inimbitahan siya ni Tiya Luo para
maghapunan, bisperas ng Bagong Taon. Dumaan ito habang naglalagare siya ng
kahoy, nakalambitin sa kaniyang bibig ang isang pirasong manok. Tumanggi na
muna siya. May naamoy ang Tiya at inangat nito ang takip ng palayok.
Pinalalambot ang paa ng manok sa kumukulong sabaw. Walang makikitang berde –
hindi balanseng pagkain. Sira na ang manggas ng kaniyang panlamig; puno ng
kusot ang kaniyang sapatos at laylayan ng pantalon; marumi at mahaba ang
kaniyang buhok. Naawa si Tiya Luo sa kaniya, ngunit tumanggi pa rin si Huiquan.
Ginagamit pa rin niya ang kahoy na iniwan ni Hobo, desididong gumawa ng
magandang patungan para sa kaniyang sasakyan.
Bumalik si Tiya Luo para imbitahan
siyang manood ng TV - nakatatawang palabas at iba pang kawili-wiling programa.
Hindi dapat palampasin. Ngunit umiling siya, hindi man lang tuminag sa kaniyang
paglalagare.
“Marami pa po akong gagawin.”
“Hindi makapaghihintay kahit pagkatapos ng Bagong
Taon.”
“Mas
gugustuhin kong patapusin ninyo ako...”
“Marami
namang panahon. Huwag mong tapusin agad lahat. Di ka dapat magpagod, Bagong
Taon pa naman.”
Sa
umpisa, panaka-naka ang mga paputok, ngunit dumalas ang ingay at pagsapit ng
hatinggabi, akala mo’y sasabog na ang mundo. Ibinaba ni Huiquan ang lagare at
nagsalin ng alak. Matagal na pinalambutan ang paa ng manok kaya halos matanggal
na sa buto ang mga laman nito. Tama naman ang pagkaluto, medyo matabang,
marahil, kaya nilagyan niya ng kaunting toyo ang plato at isinawsaw niya ang
laman dito, at kumain at uminom siya hanggang sa mamanhid ang kanyang panlasa.
Maaaninag sa kaniyang bintana sa kaniyang likod ang pula at berdeng ilaw
paminsan-minsan. Karangyaan kahit saan ka lumingon, mula sa mga taong kuntento
sa kanilang buhay. Ano ang balak ng milyong taong ito ? Ano ang ipinagsasaya
nila?
Siguradong
hindi siya kabilang sa kanila. Kung buhay si Ina, panahon iyon ng pagbabalot ng
dumpling, iyong maliliit na pagkaing pumuputok sa bibig na parang kendi.
Gustung-gusto niya iyon. Sa unang Bagong Taon niya sa kampo, pitumpu’t anim ang
nakain niya sa isang upuan, hanggang sa mabusog siya nang sobra’t hindi na siya
halos makaupo, at ginugol niya ang buong hapon sa paglalakad sa laruan.
Gayunman, kahit ang alaalang ito ay hindi nakapagpasaya sa kaniya. Malagkit ang
mga kamay niya dahil sa pinalambutang paa ng manok at sapin ng malagkit na
baboy, at nahihilo na siya dahil sa alak.
Lumabas siya at tumayo sandali
sa bakuran. Walang lamig, walang hangin. Makulay ang langit; maraming paputok
sa lahat ng dako. Ang bakuran, na may mahigit sa pito o walong talampakan ang
luwang, ay tulad ng balon sa ilalim ng kumikinang na bughaw na langit. Isang stereo
ang bumubuga ng awit, iyong tunog na di-maintindihan. Naiisip niyang mataba
at pangit ang mang-aawit. Nakapanood na siya ng ganito sa TV – magagandang
boses at ngiti ngunit pangit ang hitsura nila. Kumikisay sila sa iskrin, ang
mga kilos ay nagpapatingkad lamang sa kanilang kapangitan at ang mga awit nila
ay ginagawang mga sigaw at halinghing. Magagandang babae lamang dapat ang
ipinakikita sa TV, subalit maaaring nagkukulang na ng suplay. Bagaman lumalayo
na si Huiquan sa mga babae, sumasagi pa rin sa isip niya ang imahen ng
magagandang dalaga. Wala sa mga ito ang kilala niya dahil labo-labo na ang mga
ito sa kanyang utak – malalabong imahen na ang intensyon ay malinaw at tiyak.
May mga panahon, natatanging panahon, kung kailan pinapangarap niyang
mapasasayaw niya sa kaniyang isip ang mga imahen. Ngunit sa totoong mundo man o
sa mundo ng ilusyon ay hindi
“Mas gugustuhin kong patapusin ninyo ako...”
“Marami namang panahon. Huwag mong tapusin
agad lahat. Di ka dapat magpagod, Bagong Taon pa naman.”
Sa
umpisa, panaka-naka ang mga paputok, ngunit dumalas ang ingay at pagsapit ng
hatinggabi, akala mo’y sasabog na ang mundo. Ibinaba ni Huiquan ang lagare at
nagsalin ng alak. Matagal na pinalambutan ang paa ng manok kaya halos matanggal
na sa buto ang mga laman nito. Tama naman ang pagkaluto, medyo matabang,
marahil, kaya nilagyan niya ng kaunting toyo ang plato at isinawsaw niya ang
laman dito, at kumain at uminom siya hanggang sa mamanhid ang kanyang panlasa.
Maaaninag sa kaniyang bintana sa kaniyang likod ang pula at berdeng ilaw
paminsan-minsan. Karangyaan kahit saan ka lumingon, mula sa mga taong kuntento
sa kanilang buhay. Ano ang balak ng milyong taong ito ? Ano ang ipinagsasaya
nila?
Siguradong
hindi siya kabilang sa kanila. Kung buhay si Ina, panahon iyon ng pagbabalot ng
dumpling, iyong maliliit na pagkaing pumuputok sa bibig na parang kendi.
Gustung-gusto niya iyon. Sa unang Bagong Taon niya sa kampo, pitumpu’t anim ang
nakain niya sa isang upuan, hanggang sa mabusog siya nang sobra’t hindi na siya
halos makaupo, at ginugol niya ang buong hapon sa paglalakad sa laruan.
Gayunman, kahit ang alaalang ito ay hindi nakapagpasaya sa kaniya. Malagkit ang
mga kamay niya dahil sa pinalambutang paa ng manok at sapin ng malagkit na
baboy, at nahihilo na siya dahil sa alak.
Lumabas siya at tumayo sandali sa
bakuran. Walang lamig, walang hangin. Makulay ang langit; maraming paputok sa
lahat ng dako. Ang bakuran, na may mahigit sa pito o walong talampakan ang
luwang, ay tulad ng balon sa ilalim ng kumikinang na bughaw na langit. Isang stereo
ang bumubuga ng awit, iyong tunog na di-maintindihan. Naiisip niyang mataba
at pangit ang mang-aawit. Nakapanood na siya ng ganito sa TV – magagandang
boses at ngiti ngunit pangit ang hitsura nila. Kumikisay sila sa iskrin, ang
mga kilos ay nagpapatingkad lamang sa kanilang kapangitan at ang mga awit nila
ay ginagawang mga sigaw at halinghing. Magagandang babae lamang dapat ang
ipinakikita sa TV, subalit maaaring nagkukulang na ng suplay. Bagaman lumalayo
na si Huiquan sa mga babae, sumasagi pa rin sa isip niya ang imahen ng
magagandang dalaga. Wala sa mga ito ang kilala niya dahil labo-labo na ang mga
ito sa kanyang utak – malalabong imahen na ang intensyon ay malinaw at tiyak.
May mga panahon, natatanging panahon, kung kailan pinapangarap niyang
mapasasayaw niya sa kaniyang isip ang mga imahen. Ngunit sa totoong
mundo man o sa mundo ng ilusyon ay hindi
takdang
pagbubukas ng mga ito, tila pinagkaisahan siya. Walang
magagawa hanggang sa araw na ito.
Matapos sumulat sa Instruktor Politikal
Xue at ipadala ang liham, dumaan si Huiquan sa isang tindahan ng libro at
bumili ng mga kopya ng “Mga
Multo sa Isang Lumang Sementeryo at Mga Babaeng Ahas”. Pagbalik sa bahay,
humilata siya’t nagbasa habang kinaing-isa-isa ang saging. Nitong mga nagdaang
araw, nakaubos siya ng isang piling hanggang sa naging madulas ang kanyang
bituka at napapapunta sa inodoro buong araw. Maayos naman ang mga libro; hindi
lang siya makaalala ng istorya. Kaya’t binabasa niyang muli, at parang bago at
kawili-wili pa rin sa ikalawang pagbasa. Matapos niyang basahing muli ang mga
libro, itinabi niya ito at ang mga pader ay tila blangko at maputla. Saging pa.
Itinuturing na niyang mga gago ang mga awtor. Nakababato. Gayon pa rin bukas,
at may pakialam ba siya ? Ano ang pagkakaiba ng malaki at maliit na daga ?
Parehong pangit; parehong patagu-tago.
Ibinigay kay Huiquan ang pwesto sa may daanan
sa timog ng Silangang tulay. Dito ang mga numero ay nakapinta nang puti sa mga
ladrilyo na nasa isang mahabang hanay ng tigdadalawang kwadrado-yardang pwesto;
ang iba ay okupado, ang iba ay hindi. Matapos niyang ayusin ang kaniyang
tindahan, tinakpan niya iyon ng ambi at inayos ang kaniyang sasakyan para
magsilbing harap ng tindahan. Sa bandang kaliwa niya ay ang daanang
silangan-kanluran, sa bandang kanan, ang katapat nitong hilaga-timog. Nasa
tapat mismo ng paradahan para sa Eastbridge Department Store. Nasa gilid
siya ng alimpuyo ng mga tao, parang di humihinto.
Wala isa man lang na tumingin sa
kaniyang paninda. Pagod pa sa nagdaang okasyon, ang mga dumaraan ay palaiwas o
bugnutin. Ang kaniyang designasyong ay Timog 025. Hindi magandang puwesto. Siya
ang ika-25 tindero ng damit sa isang mahabang yardang lugar. Ang mga tindahan
ng pagkain ay nasa hilagang bahagi ng kalye, na may di kulang sa anim na
nagtitinda ng inihaw na kamote at ilan pang matatandang naglalako ng malamig na
dalandan at halos bulok nang saging.
Napuno
ng kulay berde sa kaniyang tindahan – isang bunton ng walong kulay-olibang
kasuotang pang-army. Isinampay niya ang ilan, inilatag ang iba, at
isinuot ang isa. Niloko siya ng matandang lalaki sa pakyawan. Hindi maitinda
ang mga kasuotan, panlamig na angora, at sapatos na gawa sa canvass. Ang
naitinda lamang niya nang araw na iyon ay mga angora, madaling naubos ang
dalawampung piraso. Mangyari pa, iyon ang pain para sa
iba pang paninda. Ang pakyawan ay tres-diyes. Ibinenta niya ang una ng apat na
yuan at ang huli, sais-beinte. Walang kinailangang magturo sa DRAFT
kaniya. Natuto siya nang iabot sa kaniya
ng unang kostumer ang pera ; huwag kang matataranta sa pera at kalimutan mo na
ang pagiging magalang. Sumigla siya, sa kung anumang dahilan; kumislap ang mata
niya, at napanatag siya. Sa wakas, isang bagay itong may kontrol siya.
Gusto sana niyang magtago ng isang gora
para sa sarili. Para itong Ku Klux Klan na talukbong – mga mata lamang
ang makikita – at iyon ang kailangan ng nagtitinda. Pakiramdam ni Huiquan ay
makapangyarihan siya, tulad ng misteryosong matanda na naglalako ng minatamisan
na nakatayo sa harap ng Eastbridge Department Store, sa dinaraanan mismo
ng hangin, ilang oras na walang imik, walang kibot. May mga kostumer siya –
hindi marami, kaunti – ngunit hindi na matagalan ni Huiquan na panoorin siya,
alam niyang maaari siyang sigawan nito kapag nagpatuloy pa siya.
“Sapatos na tatak-Perfection mula sa
Shenzhen free economic zone. Sapatos, tatak-Perfection, gawa sa Shenzen…”
Nagulat ang mga naglalakad sa sigaw
niyang ito. Narinig na niya ang ganitong pagtawag sa Gate ng Silangang
Tsina at sa Bukanang Gate, ngunit hindi niya alam kung kaya niya ang
ganito. Mahirap, sa isip niya; hindi niya kaya. Ngayon, alam na niyang mali
siya sa pagtantya sa sarili.
“Mga
blusang Batwing! Halikayo rito ! Tingnan ninyo !”
Sa
pagkakataong ito, napakasama ng tunog, ngunit tila walang nagulat. Ilan pang
segundo, nasanay na ang mga mamimili sa kaniyang kakaibang sigaw. Maipagkakamaling galing sa aso o sa kotse, at hindi pa
rin papansinin ng mga namimili.
“Mga blusang Batwing! Seksi, seksi,
seksi, mga babae!”
Kung
makasisigaw lang talaga siya ng kung anong malaswa para mapansin. Buong araw,
binantayan niya ang kaniyang tindahan, mula umaga hanggang oras ng hapunan,
ngunit wala siyang nabenta, isa man lang panlamig na angora o isang pares ng
sapatos kaya -- wala maliban sa dalawampung angora. Kahit iyon lang, ang may
katandaang babae sa kaniyang kanan ay naiingit, dahil gayong mas matagal na ito
rito, naibenta lamang nito ay pares ng medyas at dalawang panyo. Ang tindahan
sa kaliwa ay binabantayan ng isang lalaking dadalawampuin na muntik nang
mapaaway sa isang kostumer dahil sa isang jaket na balat. Ang sabi ng
kostumer, iyon ay imitasyon; ipinilit ng tindero na tunay iyong balat. Kinusot
iyon ng kostumer at iginiit na imitasyon iyon mula sa ibang bansa. Naubos na
ang pasensya ng tindero. Alam ni Huiquan na tunay iyong balat, ngunit hindi
siya nakihalo sa gulo. Walang dahilan para sumangkot.
Nang ang lalaki ay nag-alok sa kanya ng sigarilyo,
tumanggi siya. At siya naman ang nagsindi, di niya pinansin ang lalaki. Wala
siyang balak na mapalapit kaninuman. Kailangang mag-ingat kapag sangkot ang
ibang tao.
Siya ang huli sa hanay ng mga tindahan
na nagsara ng araw na iyon. Alas nuwebe na, kalahating oras matapos magsara ang department
store. Madilim ang paradahan, halos walang nagawa ang mga ilaw sa kalye;
wala nang kostumer sa gabi. Nagsasara na rin ang tindahan sa tapat, na
binabantayan ng dalawang lalaki, ngunit kahit gabing-gabi pa, parang ayaw pa
nilang tapusin ang araw; may lungkot at panghihinayang sa kanilang tinig.
“Medyas na nylon, pasara na !
Otsenta sentimos ang isang pares … otsenta sentimos isang pares ! Paubos na ang
medyas na nylon. Huling tawag ! Medyas na nylon …
Dumaan ang kanilang sasakyan sa gilid ng
kalye patungo sa daan, sa direksyon ng tore ng pamilyang Hu. Pumedal ang isang
tindero samantalang ang isa ay nakaluhod sa sasakyan at iwinawagayway ang isang
pares ng medyas na nylon. Sandali lang ang kanilang lungkot na mabilis
na pinalitan ng pambihirang tuwa. Ang kanilang
mga tinig – isang mataas, isang mahina – ay iginala ng hangin sa gabi.
Sa sumunod na araw, nakabenta siya ng muffler.
Sa ikatlong araw, wala siyang naitinda.
Sa ikaapat na araw, wala pang kalahating
oras pagkabukas niya ng tindahan, nakapagbenta siya ng kasuotang pang-army sa
apat na karpintero na kababalik lamang sa Beijing mula sa timog. Pagkagaling sa
Estasyon ng Beijing, tumungo sila sa hardware sa tore ng pamilyang Hu,
at nang marating nila ang Silangang-tulay, nagkulay talong ang kanilang labi
dahil sa lamig. Naligtas ang kanilang mga balat ng kasuotang panlamig ni
Huiquan, at ang kanilang pera ay mabilis niyang isinilid sa kaniyang bulsa.
Bago siya nakapagtinda, matamlay niyang hinarap ang negosyo, ngunit nagbigay ng
inspirasyon ang pagbili ng mga karpintero. Tiyaga ang susi para sa isang buhay
na matatag. Kahit sa pinakamalalang panahon, walang ibubunga ang mawalan ng
pag-asa. Mas mabuting maghintay kaysa sa umayaw, dahil walang makaaalam kung
kalian kakatok ang oportunidad, Hindi naman sa lahat ng pagkakataon ay malas
ka, hindi ba ? Nag-iisip si Huiquan.
Mula sa Raya : Pagbasa at Pagpapahalagang
Pampanitikansa Filipino ni
Aurelio S. Agcaoli,2005
.jpg)
Katutubong Kulay :
Pinapahalagahan sa kwento ng katutubong
kulay ang tagpuan---ang pook o lugar na pinagngyarihan ng kwento.Karaniwan ay
maraming paglalarawan tungkol sa pook—hindi lamang pisikal kundi pati na rin
ang mga pangkalahatang pag-uuagali ng mga tao roon,ang kanilang mga kilos o
gawi,mga paniniwala,pamahiin at pananaw sa buhay.
Pagpapalawak ng Pangungusap
Ang panaguri
at paksa ay panlahat na bahagi ng pangungusap. Ang bawat isa sa
dalawang panlahat na mga bahaging ito na maaaring buuin pa ng maliliit na
bahagi. Napalalawak ang pangungusap sa mga maliliit na bahaging ito.
Ang
mga pampalawak ng pangungusap ay (1) paningit, (2) panuring (pang-uri at pang-abay), at (3)
pamuno at mga kaganapan.
Dalawang kategorya ng mga salita ang magagamit na
panuring, ang pang-uri na panuring sa pangngalan o panghalip at ang pang-abay
na panuring sa pandiwa, pang-uri o kapwa pang-abay.
Naririto ang ilang pangungusap na nagpapakita ng
pagpapalawak sa pamamagitan ng pang-uri.
Batayang pangungusap: Si Huiquan ay bilanggo.
1.
Pagpapalawak sa pamamagitan ng karaniwang pang-uri:
§
Si Huiquan na ulila ay bilanggo.
2. Pagpapalawak sa pamamagitan ng pariralang panuring:
§
Si Huiquan na ulila ay dating
bilanggo.
§
Si Huiquan na ulila sa mga
magulang ay dating bilanggo.
§
Si Huiquan na ulila sa mga
magulang ay dating bilanggo
sa Tsina.
§
Si Huiquan na ulila sa mga
magulang na mahilig magbasa ng aklat ay dating bilanggo sa Tsina.
1. Pagpapalawak sa pamamagitan ng ibang bahagi ng
panalita
na gumaganap ng
tungkulin ng pang-uri.
a) Pangngalang
ginagamit sa panuring:
§
Si Huiquan na tindero ay dating
bilanggo.
b) Panghalip na
ginagamit sa panuring:
§
Si Huiquan na tinderong iyon, ay
dating bilanggo.
c) Pandiwang
ginamit na panuring:
§
Si Huiquan na tinderong iyon na
sumisigaw ay dating
bilanggo.
2. Bigyang-halimbawa naman natin ang mga pampalawa
na
pang-abay.
Batayang
pangungusap: Umalis si Maciong.
a) Pagpapalawak
sa pamamagitan ng pang-abay na pamanahon:
§
Umalis agad si Maciong.
b) Pagpapalawak
sa pamamagitan ng pang-abay na pamaraan:
§
Patalilis na umalis agad si
Maciong
- mula sa Makabagong Balarilang
Filipino
ni Alfonso O. Santiago at Norma G. Tiangco, 2003
Aking natutunan sa Araling ito :
---
Inatasan kami ng aming guro na ibuod ang Kwentong
galing Tsina na “Niyebeng Itim”.
Tumawag siya ng isang mag-aaral upang basahin ang kaniyang
gawa sa harap ng klase. Inatas niya rin na bilugan ang mga salitang
nagpapalawak sa kwentong “Niyebeng Itim”.
No comments:
Post a Comment